ڪراچي (): توانائي، منصوبابندي ۽ ترقي واري صوبائي وزير سيد ناصر شاهه چيو آهي ته سنڌ حڪومت صوبي جي بجلي جي بنيادي اسٽرڪچر ۾ انقلاب آڻڻ لاءِ اهم قدم کڻي رهي آهي، هڪ جامع قابل تجديد توانائي پروگرام جو اعلان ڪيو پيو وڃي جنهن جو مقصد لکين شهرين کي سستي بجلي جا حل فراهم ڪرڻ آهي. وزير توانائي ناصر شاهه مقامي هوٽل ۾ دي نالج فورم ۽ اين اي ڊي يونيورسٽي آف انرجي اينڊ ٽيڪنالاجي پاران منعقد ڪيل انرجي ڊائلاگ دوران حڪومتي قدم جو اعلان ڪيو. ناصر شاهه چيو ته سنڌ جي متبادل توانائي پروگرام ۾ صوبي جي توانائي جي مسئلن کي منهن ڏيڻ لاءِ ڪيترائي نوان طريقا شامل آهن. هن وڌيڪ چيو ته هن قدم جو بنياد 2 لک سولر پيڪيجز کي گهٽ استعمال ڪندڙ گهرن ۾ ورهائڻ آهي جنهن سان ڪي اليڪٽرڪ، حيسڪو ۽ سيپڪو جي علائقن ۾ 20 لک کان وڌيڪ ماڻهن کي فائدو پهچڻ جي اميد آهي. انهن پيڪيجز ۾ ٻُڙي کان 100 يونٽ بجلي جي استعمال وارن صارفين لاءِ شمسي پينل، بيٽريون، پنکھا ۽ بلب شامل آهن. ناصر شاهه چيو ته حڪومت هڪ ئي وقت ڪيترن ئي متبادل توانائي منصوبن تي ڪم ڪري رهي آهي جنهن ۾ سولر، ونڊ ۽ هائبرڊ پاور منصوبن سميت پبلڪ پرائيويٽ پارٽنرشپ ذريعي ترقي ڪئي وئي آهي. هن چيو ته ٿر ۾ تمام گهڻي ترقي ٿي آهي ۽ ڪوئلي مان سستي بجلي پيدا ٿي رهي آهي. ڊائريڪٽر متبادل توانائي گورنمينٽ آف ونڊ محفوظ قاضي 400 ميگاواٽ سولر پارڪ جي ترقي کي اجاگر ڪيو جنهن ۾ گرڊ انٽيگريشن ٻن سالن ۾ متوقع آهي. سندس چوڻ هو ته سنڌ توانائي جو حب آهي جيڪا شمسي، ونڊ، ائٽمي ۽ ڪوئلي ذريعي بجلي پيدا ڪري رهي آهي. هن وڌيڪ چيو ته سنڌ حڪومت عوامي شعبي ۾ توانائي جي منتقلي ۾ اڳڀرائي ڪري رهي آهي جيئن سرڪاري عمارتن کي سولر ڪيو پيو وڃي ۽ ايندڙ مرحلي ۾ سرڪاري اسپتالن ۽ اسڪولن کي سولر ڪيو پيو وڃي. ان اقدام جا مالي پهلو پڻ ساراهه جوڳا آهن، سنڌ حڪومت پبلڪ پرائيويٽ پارٽنرشپ ذريعي ڪاربن ڪريڊٽ جي مد ۾ 49 ملين آمريڪي ڊالر ڪمائي رهي آهي. 
هن وڌيڪ چيو ته ورلڊ بئنڪ 30 سالن جو قرض پڻ ڏنو آهي ته جيئن قابل تجديد توانائي تي منتقلي ۾ مدد ملي سگهي. سنڌ جي صوبائي اسيمبلي ميمبر ماروي راشدي سمنڊ ڳڙڪائڻ جي تباهي واري ساحلي علائقن بابت خبردار ڪيو ۽ خاص طور تي توانائي جي ذخيري جي صلاحيت ۾ بنيادي اسٽرڪچر جي اهم خالن کي اجاگر ڪيو. سمارٽ ۽ مائيڪرو گرڊ ٽيڪنالاجي جي تڪڙي ضرورت تي زور ڏيندي هن چيو ته سنڌ حڪومت انهن چئلينجن کي منهن ڏيڻ لاءِ حڪمت عمليون جوڙي رهي آهي. پرائيڊ بدر عالم ٿر جي ڪوئلي جي کوٽ سبب پيدا ٿيندڙ ماحولياتي دٻاءُ خاص ڪري پاڻيءَ جي وسيلن تي وڏي دٻاءَ تي روشني وڌي. هن سفارش ڪئي ته مائننگ ۽ پاور پلانٽس لاءِ زمين ليز جي بنياد تي مختص ڪئي وڃي ته جيئن ڊگهي عرصي واري ماحولياتي اثر کي گهٽائي سگهجي. ماهرن مسلسل نشاندهي ڪئي آهي ته قومي گرڊ غير مستحڪم ۽ ناقابل اعتبار آهي، ان لاءِ هڪ جامع گرڊ مرحليوار حڪمت عملي جي ضرورت آهي. ڪوئلي جي مائننگ جا ماحولياتي نتيجا ڳڻتي جوڳا آهن، محقق مقامي ۽ درآمد ٿيل ڪوئلي ڪڍڻ جي طريقن جي اثرن جي وچ ۾ فرق ڪن ٿا. ڳالهه ٻولهه ۾ محققن ۽ ماهرن صوبي جي توانائي جي چئلينج حساس نوعيت تي زور ڏنو. محقق سيده سدره مهدي 11 کان 17 ڪلاڪن تائين لوڊشيڊنگ جي نشاندهي ڪئي جيڪا ماڻهن جي زندگي جي سماجي ۽ معاشي پهلوئن تي تمام گهڻو متاثر ٿي رهي آهي. چيلينج قابل غور آهن جن ۾ گردشي قرض، اعليٰ صنعتي محصول، ۽ وقفي وقفي سان بجلي جي فراهمي شامل آهن. اين اي ڊي يونيورسٽي جي ڊاڪٽر مبشر علي صديقي جهڙن ماهرن متبادل توانائي ذريعن بابت هڪ جامع پاليسي دستاويز جي ضرورت تي زور ڏنو. ڊاڪٽر نعمان احمد، ڊين، اين اي ڊي يونيورسٽي، شهري مرڪزن ۾ توانائي جي بحران تي ڳالهايو. سندس چوڻ هو ته ڪچي آبادي ۾ رهندڙ ماڻهو يوٽيلٽي سروسز جي عدم دستيابي سبب سڀ کان وڌيڪ تڪليف جو شڪار آهن. ان موقعي تي رينيو ايبل فرسٽ جي ريسرچ حماد احمد، ڪراچي چيمبر آف ڪامرس اينڊ انڊسٽري جي تنوير باري، ايس ڊي پي آءِ جي ڊاڪٽر خالد وليد، رينيو ايبل فرسٽ جي محمد باسط غوري پڻ خطاب ڪيو. ان کان اڳ ٽي ڪي ايف جي ڊائريڪٽر زينيا شوڪت آيل مهمانن کي ڀليڪار ڪيو.
