تحرير
ماريا اسماعيل
دنيا ۾ هر سال 20 مارچ پکين جو عالمي ڏينهن منايو ويندو آهي ،ان ڏينهن جو آغا 2010ع ۾ شروع ٿيو دنيا جي مختلف ملڪن ۾ ان حوالي سان تقريبون ڪيون وينديون آهن. جنهن پکين جي مختلف اندازي ۾ ڳالهيو ويندو آهي .ماڻهن پنهنجي پنهنجي ملڪ ۾ پکين جي حوالي معلومات کي جمع ڪندا آهن .جنهن ۾ هنن جو سرگرميون ۽ ماحول ۾ پورهيت دوست پکين جي حوالي سان ڳالهه ٻولهه ڪرڻ آهي .
شاهين سان ملندڙ جلندڙ آهي ڳاڙهي سرن واري مرلن پکي جي نسل ختم ٿيڻ جو خطرو آهي.ڳاڙهي مٿي واري مرلن کي مقامي طور تي لال سري ۽ ترمتي به سڏيو ويندو آهي. اهو هڪ شڪاري پکي آهي.رهائش پاڪستان ۽ هندستان جا ميدان ۽ باغ آهن. شڪار جي .هن شڪاري پکي جي خوراڪ ننڊي پکي جنهن ۾ ڀاڪر، بتھ، چريا، ڪبوتر، ميون وغيره شامل آهن.ماده مرلن اٽڪل 12 انچ ڊگھا ۽ نر اٽڪل 10 انچ ٿين ٿا.هن شڪاري پکيءَ جي پرن جي ويڪر 22 انچن تائين هوندي آهي .مرلن جي ميلاپ جو مهينو جنوري کان مارچ تائين آهي.هڪ جوڙو 4 کان 5 آنا ڏئي ٿو ۽ 28 ڪڪڙ 32 ڏينهن ۾ نڪرندا آهن.40ڏينهن کان پوءِننڍڙا ٻار ڇڏي وڃن ٿا.مرلن جو نسل هن وقت پاڪستان جي اڪثر علائقن ۾ شڪار جي ڪري ختم ٿي چڪو آهي.سنڌ ۽ پنجاب ۾ ڪجهه هنڌن تي مرلن جا چند بچيل جوڙا پنهنجي بقا لاءِ وڙهندا رهيا آهن.مقامي مارڪيٽ ۾ ان جي قيمت 8 کان 10 هزار رپيا آهي.مرلن کي شڪاري ماڻهو پيريگرن فيڪسن جي شڪار جي استعمال ڪندا آهن ،جيڪي مرلن جي موت جو سبب آهي .هن خوبصورت پکي کي بچائڻ لاءِ هنگامي قدمن جي ضرورت آهي.ڪراچي سان تعلق رکندڙن عمر هاشمي جي اڳواڻي ۾ڪراچي فالڪنري ايسوسيشن سنڌجي کاتي اسٽاڪ لائيو جي سهڪار کان گذريل سال 2023ع ۾ هن شڪاري پکي تي ڪم ڪرڻ شروع ڪيو هو.پر سنڌ جي جهنگلي جيوت کاتي جي مداخلت سبب مرلن جي بقا لاءِ بند ٿيل نسلن جو پروگرام ختم ڪرڻو پيو.هڪ سوال جي جواب ۾ عمر هاشمي جو چوڻ آهي ڪراچي جي ايمپريس مارڪيٽ ۾ پکين ۽ جانورن جي مارڪيٽ آهي، جتي نادر نسل جا جانور ملن ٿا.اهڙي طرح مرلن جوڙو ايمپريس ڪراچي ۾ آهي.اهو بازار مان چند هزار روپين ۾ خريد ڪيو .ڪراچي فالڪنري ايسوسيئيشن جو صدر عمر هاشمي چيو ته تمام ٿورا ماڻهو مرلن کي پڪڙيندا ۽ سمگل ڪندا.جڏهن ته هڪ وڏو تعداد اهڙي ڪاروبار سان لاڳاپيل آهي،هن چيو ته اسان مرلن کي اڀري ڏسڻ چاهيوٿا.
جيڪڏهن ته وائلڊ لائيف کاتو سنڌ جي ڪننرروٽير مهرجاويد احمد چيو ته وائلڊلائيف کاتي پنهنجي قانون جي موجب پکين جي بقا جي پروگرام جي اجازت ڏيندو آهي ۽ ڪن نه .هن چيو ته خلاف ورزي ڪرڻ جي صورت م ڪتيرو ڏنڊ آهي هن چيو ته سنڌوائلڊلائيف پروسڪس پريزرويشن ڪننررويشن اينڊ منيجمنٽ ايڪٽ 2020ع کان 2022ع جي قانون موجب ٽريپنگ ڪرڻ تي پابندي آهي . ڊپٽي ڪنزرويٽر ممتاز وڌيڪ چيو ته مان ٽيهه سال گذاري چڪو آهيانڪراچي ۾ ڪيترن ئي سالن جي سروس ۾ مارڪيٽون قائم ٿيون آهن .هنن تي چاپاکنيا غير قانوني طور تي پکين جي ڪم ڪندي ماڻهن کي سيشن جج جي عدالت ۾ سزابه ڏئي آهي .عمرهاشمي چيو ته لاڳاپيل حڪام مرلن جي نسل کي پچائڻ جي لاءِ ڪوششون ڪري ته اسان جي اچڻ واري نسل به هن شڪاري پکي کي ڏسي سگهي .
